Ngày 29/6/2024, tại kỳ họp thứ 7, khóa XV, Quốc hội nước ta đã thông qua Luật Bảo hiểm xã hội số 41/2024/QH15. Luật có hiệu lực thi hành từ ngày 1/7/2025. Theo đó, các cấp, các ngành, tổ chức có trách nhiệm tuyên truyền, phổ biến, triển khai thực hiện để đảm bảo tính hiệu lực, hiệu quả của pháp luật bảo hiểm. Với tư cách là tổ chức đại diện cho người lao động, trách nhiệm của các cấp công đoàn trong việc tuyên truyền, phổ biến, giám sát thực hiện pháp luật lao động, đặc biệt là Luật Bảo hiểm xã hội là rất quan trọng để bảo vệ quyền lợi của người lao động. Các cấp công đoàn có vai trò chủ động trong việc nâng cao nhận thức của người lao động về quyền lợi của mình, đồng thời giám sát việc thực thi pháp luật để đảm bảo các chính sách pháp luật được tuân thủ đúng đắn. Cụ thể, trách nhiệm của các cấp công đoàn bao gồm:

 

Tuyên truyền và phổ biến pháp luật lao động, Luật Bảo hiểm xã hội

 

Công đoàn cần chủ động tuyên truyền các quy định của Luật Bảo hiểm xã hội và các chính sách lao động có liên quan tới người lao động. Điều này có thể thực hiện thông qua các hội thảo, lớp đào tạo, tập huấn, hoặc qua các phương tiện truyền thông của công đoàn. Đồng thời, phải đảm bảo rằng các thông tin về pháp luật lao động, Luật Bảo hiểm xã hội được cung cấp cho người lao động dưới dạng dễ hiểu và dễ tiếp cận để người lao động thuận tiện trong việc nắm bắt, ghi nhớ, khai thác và sử dụng khi cần.

 

Bên cạnh đó, các cấp công đoàn cần làm rõ các nghĩa vụ mà người lao động phải thực hiện, các quyền lợi mà người lao động có thể được hưởng từ bảo hiểm xã hội, bao gồm quyền lợi ốm đau, thai sản, tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp, hưu trí, tử tuất,… và cách thức tham gia bảo hiểm.

 

Hỗ trợ người lao động tham gia bảo hiểm xã hội

 

Công đoàn phải tích cực vận động người lao động tham gia bảo hiểm xã hội, đặc biệt là nhóm lao động tự do hoặc lao động trong các doanh nghiệp nhỏ chưa hiểu rõ về các lợi ích của việc tham gia bảo hiểm xã hội. Tư vấn, hướng dẫn, hỗ trợ người lao động thực hiện thủ tục tham gia bảo hiểm xã hội, giúp họ hiểu rõ các quy trình và quyền lợi khi tham gia bảo hiểm.

 

Giám sát việc thực hiện pháp luật lao động và Luật Bảo hiểm xã hội

 

Các cấp công đoàn cần chủ động phối hợp với cơ quan nhà nước, các tổ chức liên quan để tổ chức giám sát việc thực hiện pháp luật lao động, đặc biệt là các chính sách bảo hiểm xã hội tại các cơ quan, doanh nghiệp.

 

Ngay tại cơ sở, công đoàn có trách nhiệm giám sát việc doanh nghiệp thực hiện nghĩa vụ đóng bảo hiểm xã hội cho người lao động đúng quy định. Điều này bao gồm việc kiểm tra số tiền bảo hiểm mà người lao động phải đóng, cũng như việc đóng bảo hiểm đúng hạn. Giám sát việc người lao động có được hưởng đầy đủ các quyền lợi từ bảo hiểm xã hội khi gặp phải các sự kiện như ốm đau, thai sản, tai nạn lao động, hay nghỉ hưu.

 

Nếu phát hiện doanh nghiệp vi phạm quy định về bảo hiểm xã hội, công đoàn cần kịp thời có ý kiến để doanh nghiệp thực hiện đúng quy định, hoặc phản ánh và yêu cầu các cơ quan chức năng xử lý trong những trường hợp cần thiết. Công đoàn có thể tham gia hỗ trợ người lao động trong việc yêu cầu doanh nghiệp thực hiện đúng các quyền lợi của họ.

 

Thiết lập cơ chế tiếp nhận phản ánh, khiếu nại của người lao động về các vi phạm trong việc thực hiện chính sách bảo hiểm xã hội và pháp luật lao động, từ đó yêu cầu doanh nghiệp và các cơ quan chức năng giải quyết.

 

Tư vấn và bảo vệ quyền lợi của người lao động

 

Công đoàn cần cung cấp dịch vụ tư vấn pháp lý cho người lao động về các vấn đề liên quan đến bảo hiểm xã hội, giải đáp các thắc mắc của người lao động về quyền lợi bảo hiểm.

 

Trường hợp có các vụ việc hay tranh chấp liên quan đến bảo hiểm xã hội hoặc các quyền lợi lao động khác, công đoàn có trách nhiệm bảo vệ quyền lợi hợp pháp của người lao động, hỗ trợ họ trong việc đối thoại, đàm phán với người sử dụng lao động; kiến nghị lên các cơ quan quản lý lao động, cơ quan bảo hiểm các cấp xem xét giải quyết; hoặc kiện ra tòa để bảo vệ quyền lợi của người lao động.

 

Đẩy mạnh hợp tác với các cơ quan nhà nước

 

Công đoàn cần tăng cường phối hợp với các cơ quan bảo hiểm xã hội, các cơ quan chức năng để bảo đảm quyền lợi của người lao động trong việc tham gia và thụ hưởng bảo hiểm xã hội.

 

Công đoàn cũng có thể tham gia vào các cơ chế phản biện, góp ý chính sách liên quan đến bảo hiểm xã hội để đảm bảo quyền lợi hợp pháp của người lao động được bảo vệ và thực hiện hiệu quả.

 

Tóm lại: Công đoàn đóng một vai trò rất quan trọng trong việc bảo vệ quyền lợi hợp pháp của người lao động, trong đó có bảo hiểm xã hội. Việc tuyên truyền, phổ biến pháp luật lao động và giám sát thực thi pháp luật là trách nhiệm không thể thiếu, giúp nâng cao nhận thức của người lao động và tạo ra môi trường làm việc công bằng, minh bạch, đồng thời đảm bảo quyền lợi về bảo hiểm xã hội cho người lao động.

 

Nguyễn Thị Thủy